Engelli Kadın Derneği (ENG-KAD), Türkiye’deki engelli kadınların yaşam koşullarını, ihtiyaçlarını ve önceliklerini ele alan “Türkiye’de Engelli Kadınların Durumu, İhtiyaçları ve Öncelikleri: Hak Temelli Bir Araştırma” başlıklı raporunu yayınladı. UN Women ile birlikte Avrupa Birliği’nin finansal desteğiyle hayata geçirilen bu araştırma, engelli kadınların toplumsal hayata ve temel haklara erişimde yaşadıkları engelleri ve kesişen eşitsizlikleri aktarıyor.
Eylül-Kasım 2023 arasında gerçekleştirilen saha çalışmasına 991 engelli kadın (898 kadın ve 93 bakım veren) katıldı. Araştırma, engelli kadınların eğitim, istihdam, sağlık, toplumsal katılım ve şiddet gibi temel alanlarda karşılaştıkları zorlukları ortaya koyuyor.
Şiddet ve güvenlik
Araştırmaya göre, her 10 engelli kadından neredeyse 4’ü (yüzde 35.8) şiddete maruz kaldığını belirtiyor. Şiddet, psikolojik, fiziksel ve cinsel boyutlarda engelli kadınları derinden etkiliyor. Ancak, yaşadıkları şiddeti yalnızca yüzde 31’i yetkili mercilere bildiriyor.
İstihdam ve iş gücü katılımı
Engelli kadınların işgücüne katılımları ve istihdamda yer almaları da önemli engellerle karşı karşıya. Her iki engelli kadından biri, engeline uygun bir işe yönlendirilmediğini ifade ediyor. Kadınların yüzde 34,4’ü ise eğitimlerine uygun işe yönlendirilmediklerini belirtiyor. Ayrıca, her dört engelli kadından biri işyerinde ayrımcılığa uğradığını dile getiriyor. Araştırmaya katılan kadınların yüzde 41’i çalışma arkadaşlarının, yüzde 73’ü ise patronların veya yöneticilerinin önyargılı yaklaşımlarıyla karşılaştıklarını söylüyor.
Eğitim ve sağlık hizmetleri
Ailelerinin maddi durumu, okul ulaşımı ve uygun eğitim desteği eksiklikleri nedeniyle birçok engelli kadın eğitimini tamamlayamıyor. Kadınların yüzde 47’si ailelerinin maddi olanaklarının yetersizliği, yüzde 35’i ise fiziksel olarak okula erişimdeki engeller nedeniyle eğitim hayatlarına devam etmekte zorlandıklarını ifade ediyor.
Araştırmaya katılan kadınların yüzde 47’si sağlık hizmetlerine fiziksel erişimde zorluk yaşadıklarını belirtiyor. Ayrıca, kadınlar engel türlerine göre ihtiyaç duydukları yardımcı cihaz ve malzemelere de kolaylıkla erişemiyor. Her 10 kadından 4’ü ve bakım verenlerle yapılan anketlerde ise her 10 kadından 7’si, yardımcı cihazlara erişimde güçlük yaşadıklarını söylüyor.
Erişim zorlukları ve toplumsal engeller
Engelli kadınların yüzde 69’u, halkın kullanımına açık bina ve alanlara erişimde güçlük yaşadığını ifade ediyor. Zihinsel engelli her 4 kadından biri, park, meydan ve ulaşım araçlarını kullanamıyor. İşitme engelli kadınlar ise sinema, tiyatro veya gösteri merkezleri gibi sosyal etkinliklere katılamadıkları için bu alandaki fırsatlardan faydalanamıyor.
Endişeler ve toplumdan gelen baskılar
Engelli kadınların yaşadığı endişeler de araştırmanın dikkat çeken bulguları arasında yer alıyor. Her 10 engelli kadından 4’ü, toplumun beklentileri ve önyargıları nedeniyle çocuk doğurmak ve yetiştirmekle ilgili kaygı duyuyor. Yine her 10 kadından 4’ü, başkalarının düşünceleri nedeniyle yeni şeyler öğrenmekten çekiniyor. Ayrıca, her 10 engelli kadından 3’ü yabancılar tarafından saldırıya uğramaktan endişe ediyor.
